Jaskra to choroba oczu, która może doprowadzić do nieodwracalnego uszkodzenia nerwu wzrokowego, a nawet do pogorszenia czy utraty wzroku. Jest ona spowodowana między innymi wysokim ciśnieniem w gałce ocznej. Mój dziadek miał poważne problemy ze wzrokiem, więc temat jest mi bliski i chciałem go tutaj szerzej opisać.
Spis treści
Czym jest jaskra?
Ogólnie, to leczenie zdiagnozowanej jaskry bazuje na kroplach do oczu lub lekach doustnych, a w zaawansowanych przypadkach jest operowana.
Wiele czynników wpływa na rozwój tej choroby:
- może być dziedziczona genetycznie (po rodzicach),
- skłonności do migreny,
- wiek powyżej 40. roku życia
- wady wzroku
Nawet jeśli nie stwierdzono u nas jaskry, nie czujemy żadnych objawów, a jesteśmy w grupie ryzyka, to warto stosować środki, które pomogą nam uniknąć tej choroby. W takiej sytuacji najlepiej stosować się do diety obowiązującej przy jaskrze, aby zminimalizować ryzyko. Poniżej przedstawię kilka porad dotyczących tego co najlepiej jeść, a czego unikać przy jaskrze.
Co jeść przy jaskrze?
Jeżeli usłyszeliśmy diagnozę o jaskrze, to oczywiście najważniejszym jest stosowanie się do zaleceń lekarza, wykupić odpowiednie leki, itd. Należy jednak pamiętać, że bardzo ważne jest też to, co jemy przy jaskrze. Nasza dieta może pomóc spowolnić rozwój choroby i dodatkowo przyswoimy wiele potrzebnych mikroelementów.
Najważniejsze aby przy jaskrze spożywać w swojej diecie jak najwięcej antyoksydantów, czyli witaminy C, E, karotenoidy oraz flawonoidy.
Te składniki znajdziemy przede wszystkim w warzywach i owocach, dlatego najlepiej spożywać je codziennie (więcej warzyw, niż owoców). Każde z nich zawierają różne ilości witaminy C, luteiny, zeaksantyny czy beta-karotenu, dlatego przy jaskrze warto jeść różnorodnie, aby jednocześnie przyjąć jak największą dawkę tych substancji. Czytaj dalej aby zapoznać się z całą lista produktów spożywczych korzystnie wpływających na zahamowanie rozwoju jaskry.
Flawonoidy znajdziemy tylko w warzywach i owocach:
- nasiona roślin strączkowych (bób, fasola, groch, ciecierzyca, soczewica itp)
- cebula
- orzechy
- winogrona
- truskawki
- kapusta włoska
- brokuły
- cykoria
- seler
- żurawina
- pomidory (+ soki pomidorowe)
- sałata
- papryka czerwona
- bób
- fasola
- szpinak
- herbata
Luteinę i zeaksantyny znajdziemy w:
- jarmużu
- szpinaku
- brokułach
- sałacie
- dyni
- brukselka
- zielony groszek
- kukurydza
- fasolka szparagowa
- pomidory
Beta-karoten, czyli prowitaminę A możemy znaleźć w:
- marchewce
- natce pietruszki
- jarmużu
- szpinaku
- włoszczyźnie
- dyni
- szczawiu
- sok marchewkowym
- soku wielowarzywnym
- soku pomidorowym
- mango
- morelach
- papai
- melonie
- brzoskwiniach
- gujawie
- suszonych morelach i śliwkach
Produkty bogate w witaminę E:
- olej słonecznikowy
- olej rzepakowy
- oliwa z oliwek
- orzechy laskowe, arachidowe, włoskie, pistacje, migdały
- słonecznik
- płatki owsiane
- pietruszka
- papryka zielona i czerwona
- koncentrat pomidorowy
- kapusta włoska
- oliwki
- szpinak
- szparagi
- jarmuż
- kapusta biała i czerwona
- szczypiorek
- jagody czarne
- nektarynki
- papaja
- awokado
- brzoskwinie
- mango
- porzeczki czarne
- śliwki
- suszone jabłka i morele
Produkty zawierające witaminę C:
- natka pietruszki
- papryka czerwona
- jarmuż
- chrzan
- sok pomidorowy
- sok wielowarzywny
- porzeczki czarne
- truskawki
- poziomki
- kiwi
- cytryna
- pomarańcza
- porzeczki czerwone
- grejpfrut
- porzeczki białe
- sok cytrynowy, pomarańczowy, grejpfrutowy (najlepiej świeżo wyciskany)
Przy jaskrze warto dodatkowo jeść ryby (świeże i tłuste):
- łosoś
- pstrąg tęczowy
- śledź solony
- makrela
- śledź
- węgorz
- tuńczyk
- sardynki
Ryby zawierają dużo kwasów omega-3, dlatego przy jaskrze najlepiej ok. trzy razy w tygodniu zamiast mięsa sięgnąć po dania rybne w porcjach ok. 200g. Ważne, żeby były odpowiednio przygotowane – nie smażone (ponieważ tracą swoje właściwości), a najlepiej gotowane, pieczone, duszone, grillowane lub z rusztu.
W walce z jaskrą dodatkowo może pomóc melatonina, która przyczynia się do kontroli ciśnienia wewnątrzgałkowego. Można ją przyjmować w postaci suplementów diety – zazwyczaj przed snem, gdyż melatonina to hormon snu, który wzmacnia nam sen.
Ponadto w diecie przy jaskrze najlepiej wybierać chude produkty mleczne i mięsne oraz tłuszcze roślinne. Pomóc może także kontrolowanie poziomu cholesterolu i cukru we krwi.
Ekstrakt z miłorzębu japońskiego jest istotnym elementem diety w jaskrze – zwiększa przepływ krwi w obrębie struktur oczu, poprawia funkcję nerwu wzrokowego, spowalnia progresję zmian w polu widzenia.
Gorzka czekolada jest bogata w flawonoidy i zmniejsza stres oksydacyjny, który powoduje nasilanie się jaskry.
Czego unikać przy jaskrze?
Wiele składników odżywczych może nam pomóc w spowolnieniu rozwoju jaskry, jednak wiele z nich może przyspieszać jej rozwój i doprowadzić do stopniowej utraty wzroku. Bardzo ważne, żeby przy jaskrze unikać:
- tłuszczów pochodzenia zwierzęcego
- tłuszczów zawierających izomery trans (twarde margaryny)
- słodyczy
- żywności fast food
- gotowych zup w proszku
- gotowych sosów w proszku
- białej mąki (oraz pozostałe oczyszczone produkty zbożowe)
- żywności wysoko przetworzonej zawierającą syrop glukozowo-fruktozowy
- ogrzewanych do wysokich temperatur olejów roślinnych
Przy jaskrze najlepiej nie spożywać cukrów prostych, czyli ważne, żebyśmy unikali miodu, słodzonych napojów, cukru białego i trzcinowego. Również dla chorujących na jaskrę szkodliwy może być nadmiar fruktozy, dlatego w ciągu dnia warto ograniczyć się tylko do owoców, które zawierają składniki wspierające walkę z tą chorobą (jednak też nie w za dużych ilościach, bardziej skupmy się na warzywach).
Warto również ograniczyć spożywanie węglowodanów i składników, które podnoszą poziom cholesterolu we krwi, ponieważ przyspiesza on rozwój jaskry, czyli między innymi:
- tłuste wędliny, podroby, boczek, słonina, baranina, pasztety, kiełbasy
- tłuste mleko, sery białe i topione, śmietana z dużą zawartością tłuszczu
- produkty zawierające olej palmowy
- smażone mięsa, ryby, warzywa
Czyli niestety chorujący na jaskrę muszą sobie odmówić wielu przyjemności.
Kawa, a ciśnienie w oku
Ciśnienie w oku odpowiada za zachowanie kulistego kształtu narządu oraz za uwodnienie struktur układu optycznego, który bierze udział w procesie widzenia. Jeżeli ciśnienie w oku będzie zbyt wysokie, to może ono doprowadzić do wielu chorób. Nie licząc przyzwyczajenia i uzależnienia, kawę pijemy po to, żeby się rozbudzić i podnieść ciśnienie krwi na kilka godzin.
Jednak pojawia się wiele badań, niektóre wykazały, że kawa nie podnosi ciśnienia w oczach, a co za tym idzie nie jest czynnikiem powodującym jaskrę, inne badania pokazują, że jednak kawa może być niekorzystna przy jaskrze.
Organizm kawoszy przyzwyczaja się do kofeiny i z czasem powoduje tylko przejściowy wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego, sugeruje się, aby przy jaskrze nie przekraczać dawki słabych dwóch kaw dziennie.
Oczywistym jest tutaj, że wypijanie 4 czy 6 kaw dziennie jest niezdrowe i niewskazane, nie tylko pod względem jaskry, bo w takich sytuacjach kawa może bardzo niekorzystnie działać na cały nasz organizm.
Zostały również przeprowadzone badania na modelach zwierzęcych, które wykazały ochronne działanie kwasu chlorogenowego obecnego w kawie, kwas ten zapobiega zwyrodnieniom siatkówki. Według tych badań kofeina ma korzystny wpływ na zmniejszenie zapalenia nerwów siatkówki. Ale kofeina we wspomnianych wcześniej umiarkowanych ilościach.
Jednak mimo wszystko badania dotyczące wpływu kawy na ciśnienie w oku i rozwój jaskry nie dają jednoznacznych wyników i wciąż trwa wiele sporów na ten temat.
Pewne jest to, że warto zamienić kawę na herbatę, ponieważ ma dobry wpływ na nasze ciśnienie, a spożywanie co najmniej jednej filiżanki gorącej herbaty dziennie zmniejsza prawdopodobieństwo wystąpienia jaskry. W skład herbaty wchodzą polifenole, kofeina oraz minerały. Jednym z głównych polifenoli w herbacie są flawanoidy, które wspomagają hamowanie rozwoju jaskry, dodatkowo wykazują działanie ochronne poprzez zmniejszenie stresu oksydacyjnego i poprawę przepływu krwi w nerwie wzrokowym.
Jaskra, a alkohol
Mogłoby się wydawać, że alkohol szkodzi zdrowiu, ale w przypadku hamowania rozwoju jaskry może nam pomóc (oczywiście w umiarkowanych i rozsądnych ilościach, czyli np. jedno piwo co dwa dni, a nie dwa piwa dziennie).
Alkohol zmniejsza ciśnienie wewnątrzgałkowe oraz zwiększa przepływ krwi do głowicy nerwu wzrokowego, co powoduje działanie ochronne dla nerwu wzrokowego. Wiele badań wykazuje, że istnieje pozytywny związek pomiędzy spożyciem alkoholu, a jaskrą. Nie oznacza to oczywiście, iż alkohol uznaje się za środek terapeutyczny! Nadużywanie alkoholu z całą pewnością nie wpływa pozytywnie ani na jaskrę, ani na ogólny stan naszego organizmu i przynosi więcej szkody niż korzyści.
